Eindelijk een duidelijke uitleg over alle soorten whisky die je in de schappen ziet.

Er valt zoveel te vertellen over whisky. We zetten de kraan met spraakwater graag wagenwijd open. Heb je altijd al het verschil willen weten tussen een Amerikaanse bourbon, Ierse whiskey en een Japanse Single Malt? We leggen de verschillen haarfijn uit, zodat je na het lezen alles weet wat je weten wilt. Vrees niet, we gaan je heus niet overhoren na afloop.

Wat is whisky precies?

Whisky is een gedistilleerde drank gemaakt van graan, gist en water. Zo simpel is het. Het wordt overal ter wereld waar granen groeien gestookt.

Whisky mag in 99% van de gevallen wereldwijd zo heten als het minimaal 3 jaar heeft gerijpt op eikenhouten vaten. Op een fles whisky moet altijd het land van herkomst vermeld worden, maar dat wil weer niet zeggen dat dit een aparte soort whisky is. Vaak wordt het land van herkomst bijgestaan door de regio. Dit is niet altijd verplicht, maar wel veelzeggend.

Blended whisky

Ver-, ver-, veruit de meest gedronken en gemaakte whiskysoort ter wereld. Veruit betekent iets van 90-95%. De bekendste blended whisky is blended Scotch whisky.

Blended whisky is een mix (blend in jargon) van gerijpte malt whisky’s van gemoute gerst en gerijpte whisky op basis van andere granen, de zogenaamde grain whisky. Per merk verschilt het percentage grain whisky nogal. Bij een blend vormt een zorgvuldig samengestelde symfonie van verschillende single malt whisky’s de krachtige, smaakvolle basis. De grain whisky is lichter en soepeler van karakter, en zorgt ervoor dat de intense, complexe smaken mooi worden gebalanceerd.

Blended whisky hoeft geenszins onder te doen voor een single malt, het is gewoon een ander soort whisky. Een glaasje Robert Burns Blend en Teeling Small Batch gaat er altijd wel goed in.

Blended malt whisky

Blended malt whisky is een mix van uitsluitend malt whisky’s van verschillende distilleerderijen. Het grote verschil met “normale” blended whisky is dat er bij blended malts geen grain whisky aan te pas komt.

Het komt niet zo heel veel voor, maar de hippe Blended Malt Whisky’s van Compass Box, kunnen wel een belletje doen rinkelen. Zij noemen zichzelf geen ‘blenders’, maar ‘whiskymakers’ en selecteren de beste whisky’s van de beste distilleerderijen voor hun unieke blends.

Rye whiskey

Rye Whiskey heeft dan weer rogge als hoofdingrediënt, het wettelijke minimum aandeel aan rogge is 51%. Het overgrote deel komt uit Kentucky in de Verenigde Staten.

Vergelijk het gebruik van granen in Amerikaanse whiskey’s met de smaak die ze hebben als je er brood van bakt. Rogge is stoer, robuust en vol.

Door de rijping op nieuwe eikenhouten vaten wordt het scherpe randje van de whiskey verzacht, maar blijft hij gelukkig altijd wel hangen. Een aanrader hiervan, recht uit Kentucky, is Michter’s Rye Whiskey. Een andere erg smakelijke rye whiskey is de Templeton Rye Whiskey.

Wheat whiskey

Eigenlijk kun je bovenstaand verhaal aanhouden en rogge vervangen voor tarwe. Echter maakt tarwe een erg zachte, licht verteerbare whiskey die toch nog voorzien is van enige body.

Corn whiskey

Corn whiskey is gemaakt van ten minste 80% maïs en wordt voornamelijk gemaakt in de Verenigde Staten. Het is, zeker als je het rijpt op eikenhouten vaten, boterzacht en zoetig.

Dan komen we nu aan de vijf soorten die los van alle productiecriteria alleen gemaakt mogen worden in een zeker land of zelfs staat.

Tenessee whisky

Mag alleen in de Amerikaanse staat Tennessee worden gemaakt. Tevens heeft het een verplicht productieproces waarbij het distillaat recht uit de ketel, de ‘new make’ spirit, direct wordt gefilterd, gezuiverd en verzacht over actief houtskool van esdoorn.
Vervolgens ondergaat het houtrijping gelijk aan bourbon. 

Canadian whisky

Canadian whisky is bijna altijd een blended variant, en deze soort moet natuurlijk in Canada gemaakt worden. Alle whisky’s worden gestookt in slechts één distilleerderij, dus in zoverre zou je het single malt kunnen noemen.

Echter, Canadian whisky is over het algemeen een mix van twee spirits. Vergelijkbaar met blended whisky’s waar een neutralere grain whisky wordt geblend met malt.

Een neutrale whisky wordt gestookt tot 95% alcohol en wordt de ‘base whisky’ genoemd. Dit is het elegante deel, je zou het ook praktisch vodka kunnen noemen. De tweede whisky noemen ze ‘flavouring whisky’. Deze wordt gedistilleerd tot een lager alcoholpercentage en zit bomvol smaak. Beide soorten rijpen los van elkaar in gebruikte en/of nieuwe eikenhouten vaten.

Canadian whisky wordt vaak verward met rye whisky, omdat rogge het meest aanwezige graan is in de granenmix van de flavouring whisky. Verder worden hier ook tarwe, maïs en gemoute gerst voor gebruikt.

Nog enkele belangrijke feitjes:

– Er mogen allerlei ingrediënten toegevoegd worden aan Canadian whisky, van karamel tot sherry.

– Er worden ook een paar kleine single malts in Canada gemaakt en er is natuurlijk inmiddels ook een ‘craft–movement’ opgestaan die zich kenmerkt door onnodig veel gezichtsbeharing en ambachtelijk gemaakte whisky.

Japanse whisky

Japanse whisky is anno 2018 zowat het summum op whiskygebied, maar bestaat nog geen eeuw. Geboren als een benadering van geturfde Schotse whisky door geïmporteerde Schotse whisky te blenden met inheemse graandistillaten is de whisky geëvolueerd tot een volledig Japanse whiskysoort met een compleet eigen karakter. De beste Japanse paarden van stal vallen al tientallen jaren in de prijzen op de vele whiskyranglijsten ter wereld. Een beetje en zal almaar meer waard worden.

Hun onderscheidende verfijnde, kraakheldere en evenwichtige karakter danken de Japanse whisky’s aan kleine, maar belangrijke verschillen in het productieproces. Zo worden alle whisky’s van een distilleerderij in eigen huis gestookt. Er worden dus geen vaten uitgewisseld zoals in Schotland.

Voor het vergisten van de granen in het productieproces wordt niet alleen gist, maar ook het illustere koji-schimmel toegevoegd. Deze schimmel is essentieel voor de productie van de beroemde Japanse rijstwijn ‘sake’. De rijping van de distillaten op Japans ‘Mizunara’ eikenhout geeft een geheel eigen, intens aroma.

Een iconisch en toonaangevend Japans Whiskymerk: Nikka!

Schotse whisky

Allereerst: Schotse whisky is geen aparte soortnaam! Tegelijkertijd zijn Schotse whisky’s wel de meest gerespecteerde en bekende ter wereld en zal dat altijd blijven. Wist u trouwens dat Schotland onderverdeeld is in zogenaamde whisky regio’s (met elk hun eigen karakter): de Lowlands, de Highlands, Speyside, Campbeltown, the Islands en tenslotte Islay.

Peat of niet

Wanneer je een fles whisky wil kopen, zal een van de eerste vragen van de verkoper zijn of je een peated whisky wilt of niet. Hiermee bedoelt de beste man of vrouw of je een geturfde, rokerige whisky zoekt of niet. Als in het productieproces mout wordt gedroogd met behulp van turf, krijgt de drank dit bijzondere, rokerige, karakter.

De meeste Schotse blended whisky’s bevatten enkele peated whisky’s in hun blend, en daarmee ook een vleugje of stevige vleug turf en rook.

Wanneer je op zoek gaat naar een mooie single malt ben je bij whisky’s van het eiland Islay  zoals bijvoorbeeld Kilchoman vrijwel zeker van de nodige portie turf.

Bron: esquire.com (Ingmar Voerman)